Właściwości i zastosowanie ziela dziurawca
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) to roślina o charakterystycznych żółtych kwiatach, której bogate właściwości lecznicze znane są od wieków. Jego gałązkami ozdabiano obrazy i posążki w starożytnej Grecji, wierząc, że pomoże to odpędzić złe duchy i stąd najprawdopodobniej pochodzi jego nazwa (grec. hyper – nad oraz ikone – obraz). Natomiast drugi człon nazwy zawdzięcza występowaniu malutkich dziurek na liściach (łac. perforatum – dziurawy). Można spotkać się również z innymi określeniami tej rośliny np. ruta polna, dziurawiec pospolity, ziele świętojańskie. Rośnie jako chwast na łąkach, może być także uprawiana w ogród kach jako roślina ozdobna.
Właściwości chemiczne i biologiczne ziela dziurawca
Ziele dziurawca jest bogate we flawonoidy (amentoflawon), fenolokwasy (kwas kawowy, chlorogenowy), garbniki, które ekstrahuje się w wyciągach wodnych. Związki te wykazują działanie żółciopędne, żółciotwórcze i przeciwskurczowe. Natomiast w wyciągach wodno-alkoholowych i alkoholowych można otrzymać naftadiantrony (hiperycyna, pseudohiperycyna, protohiperycyna), pochodne ksantonu, floroglucyny i olejek eteryczny. Wykorzystuje się ich właściwości przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i przeciwzapalne.
Zastosowanie ziela dziurawca w lecznictwie
Wyciągi wodne rośliny znajdują zastosowanie w przypadku problemów gastrycznych takich jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe, kolki, wzdęcia. Z kolei pochodne naftadiantronów regulują poziom endogennych neuroprzekaźników (serotonina, dopamina, noradrenalina) i dzięki temu stosuje się je pomocniczo w leczeniu łagodnych i umiarkowanych stanów depresyjnych. W niektórych badaniach jego działanie porównywane jest do leków z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) takich jak fluoksetyna i w krajach takich jak USA, czy Niemcy, dziurawiec jest czynnie włączony do leczenia farmakologicznego depresji. Można dostać go w postaci różnych preparatów OTC (bez recepty) w aptekach. Nie należy spodziewać pojawienia efektów leczenia przed upływem 4 tygodni stosowania.
Należy pamiętać, że depresja jest poważnym i śmiertelnie niebezpiecznym stanem, który powinien być skonsultowany z lekarzem psychiatrą, szczególnie w przypadku pogorszenia się stanu chorego oraz wystąpienia myśli samobójczych.
Bezpieczeństwo stosowania
Jeśli chodzi o herbatki z zielem dziurawca stosowane powszechnie na zaburzenia trawienia, nie ma obaw jeśli chodzi o wystąpienie działań niepożądanych związanych z ich używaniem. Natomiast wyciągi wodno-alkoholowe i alkoholowe są przeciwwskazane dla kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz dzieci do 18 roku życia. Wchodzą w interakcje z wieloma lekami, głównie metabolizowanymi przez izoenzymy cytochromu P450 i nie tylko. Należą do nich m.in. alprazolam, amitryptylina, leki przeciwdepresyjne (fluoksetyna, fluwoksamina, sertralina), fenobarbital, leki obniżające poziom cholesterolu (atorwastatyna, simwastatyna), takrolimus, omeprazol, werapamil, doustne leki antykoncepcyjne.
Jest małe prawdopodobieństwo wystąpienia fotoalergii (fotouczulenia), która dotyka przede wszystkim osób o jasnej karnacji. W związku z tym, w trakcie terapii dziurawcem należy stosować kremy z filtrem przeciwsłonecznym oraz unikać ekspozycji na słońcu.
